کشت فراسرزمینی یا «کشاورزی در کشورهای دیگر» یکی از رویکردهای قابل توجه در صنعت کشاورزی است که با هدف تأمین امنیت غذایی از طریق منابع فراسرزمینی چون خاک و آب مورد استقبال بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته و بسیاری از کشورها به علت مشکلاتی چون کمبود منابع آب، خشکسالی و لزوم حفظ و حراست از سفره‌های زیرزمینی آب به این کشت روی آورده‌اند.
طی سال‌های اخیر نیز بحث کشت فراسرزمینی در کشور ایران به دلایل مختلفی چون خشکسالی های اخیر و محدودیت شدید منابع آبی پررنگ بوده و مقام‌های بالادستی خواستار توجه به آن شده‌اند ضمن اینکه در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز به این طرح توجه شده و لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت را مکلف کرده در واردات محصولات کشاورزی و دامی در شرایط مساوی اولویت خرید خود را از شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه کشاورزی فراسرزمینی قرار دهد.
کارشناسان معتقدند که با اجرای این طرح می‌توان در حوزه تولید محصولاتی که امکان و ظرفیت تولید آنها در داخل کشور وجود ندارد، گام‌های خوبی برداشت. از آنجایی که بیش از ۱۸ میلیون هکتار از اراضی کشور زیرکشت محصولات کشاورزی قرار دارد و حدود ۸۵ درصد از آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، کشت فراسرزمینی می‌تواند راهکاری برای توسعه کشاورزی باشد و موجب احیای منابع آبی کشور شود.
استان همدان نیز به تبع سراسر کشور در سال های اخیر به علت کاهش نزولات آسمانی و اُفت منابع آب سفره‌های زیرزمینی با خشکسالی مواجه بوده و این محدودیت منابع آب توجه ویژه به رویکرد کشت فراسرزمینی را ضرورت می‌بخشد، بنا به گفته رئیس سازمان جهادکشاورزی استان همدان کشت فراسرزمینی جزء برنامه‌های این سازمان بوده و سعی بر آن است گام های مثبتی در این رابطه در استان برداشته شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به کشت فراسرزمینی اظهار کرد: علت اینکه این موضوع در کشور مطرح شد بحث وضعیت بارش و خشکسالی کشور بود چراکه کشورمان به علت وضعیت اقلیمی با کاهش بارش و خشکسالی شدید و کم آبی مواجه است، از طرفی مهندسان ما در حوزه کشاورزی توانمندی بسیار بالایی برای تأمین نیازهای کشاورزی کشور و حتی منطقه دارند.
فتح‌الله توسلی افزود: به همین علت سیاستی در کشور مطرح شد که با برخی از کشورهای همسایه پیرامون خود در این رابطه وارد مذاکره شویم و حتی اگر کشور همسایه پیرامون ما در این رابطه نبود با سایر کشورهای پیرامون مذاکره داشته باشیم و بخشی از محصولات مورد نیاز را با اجاره زمین در آنجا کشت و محصولات مورد نیاز داخل کشور را تأمین کنیم.
وی با اشاره به مزایای کشت فراسرزمینی تصریح کرد: از جمله این مزایا آن است که دانش و فناوری خود را در کشورهای دیگر به کارگیری کنیم و قلمروسازی ژئوپلیتیکی ما و در کلان، قصه حوزه سیاست و قدرت به ما کمک خواهد کرد تا ارتباطات بین المللی خود را در حوزه تجارت خارجی و دیپلماسی اقتصادی افزایش دهیم.
نماینده مردم بهار و کبودراهنگ در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دومین مزایای کشت فراسرزمینی این است که بخشی از نیازهای کشور را از این طریق تأمین کرده و در حوزه کشاورزی به امنیت غذایی کشور کمک خواهیم کرد.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه هنوز دستورالعمل‌های اساسی و مشکلات موضوع کشت فراسرزمینی رفع نشده، به همین علت مقداری در این زمینه عدم شناخت در بین دستگاه ها و حتی برای وزارت جهادکشاورزی و کشاورزان وجود دارد و باید وزارت جهاد در این رابطه اطلاع رسانی لازم را داشته باشد و شرایط را برای کشاورزان فراهم کند.
توسلی بیان کرد: در بحث کشت فراسرزمینی حضور در کشورهای دیگر ضمن فرصت، دارای برخی تهدیدها، معذوریت و محدودیت‌ها است که این امر طبیعی بوده و باید با ملاحظه این شرایط کشاورزان و مهندسان حوزه کشاورزی در این حوزه وارد شوند و در آن بخش با حضور خود نیازهای کشور را با کشت های فراسرزمینی تأمین و مرتفع کنند.
نماینده مردم اسدآباد در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به کشت‌های انجام شده در داخل کشور مطرح کرد: به طور کلی برنامه ریزی برای کشت متناسب با اقلیم و شرایط آب و هوایی از مواردی است که جهادکشاورزی باید از مدت ها قبل به فکر آن می‌شد.
کیومرث سرمدی‌واله افزود: جهادکشاورزی باید قراردادها و آموزش های ترویجی لازم را تنظیم می‌کرد که بهره برداران و کشاورزان با کشت محصولاتی که تناسب اقلیمی با آب و هوای کشور ندارند و آب و هوای منطقه مناسب با کشت این نوع از محصولات نیست، بیشتر آشنا می‌شدند.
وی همچنین با اشاره به کشت فراسرزمینی تصریح کرد: معتقدم هر میزان بتوانیم ارتباطات مختلف در زمینه تجارت، صادرات و واردات و نیز کشت فراسرزمینی را توسعه دهیم و کشاورزان با سایر کشورها بتوانند ارتباط بگیرند و قرارداد لازم برای این نوع از کشت‌ها ببندند حرکت مثبتی بوده و ره‌آورد خوبی برای کشور خواهد داشت.
سرمدی‌واله تأمین محصولات استراتژیک برای کشور و از طرفی ایجاد اشتغال را از جمله ره‌آوردهای کشت فراسرزمینی برای کشور دانست و خاطرنشان کرد: عمده اشتغال روستائیان کشور از محل کشاورزی بوده و متأسفانه خشکسالی و کمبود آب و گرفتاری ها و مشکلات آب کشاورزی را تحت الشعاع خود قرار داده است.
وی با بیان اینکه کشت‌های فراسرزمینی در تولید بیشتر و تأمین موادغذایی و ایجاد اشتغال برای فعالان بخش کشاورزی از نقش مؤثری برخوردار خواهد بود، گفت: در رابطه با کشت های فراسرزمینی باید در قالب یک طرح کمیسیون آب و کشاورزی به آن بپردازد و یا اینکه دولت لایحه‌ای بتواند بدهد که این امر از نقش مؤثری در این موضوع برخوردار خواهد بود ضمن اینکه بنده از چنین طرح و لایحه‌ای بی خبرم و در صحن علنی مجلس چنین طرح و یا لایحه‌ای تاکنون مطرح نشده است.
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار ایسنا گفت: یکی از موارد مهم در زمینه اصلاح الگوی کشت و واردات آب مجازی کشت فراسرزمینی است که در این طرح سرمایهگذار در قالب مأموریت مشخص به کشور مقصد که اقلیم، زمین و هوای مناسب برای کشت مورد نظر را دارد، اعزام می‌شود و محصول تولیدی را به منظور تأمین نیاز کشور وارد می‌کند.
حجت‌الاسلام احد آزادیخواه ادامه داد: انجمنی در قالب کشت فراسرزمینی تشکیل شده و سرمایه‌گذارانی با دخالت دولت، وزارت جهادکشاورزی و سایر دستگاه‌های اجرایی این مأموریت را برعهده گرفته‌اند و به کشورهای هدف اعزام شده اند.
وی با تأکید بر اینکه به به علت عدم ساماندهی موضوع کشت فراسرزمینی در داخل بدنه دولت‌ها، این اقدام تاکنون هیچ نتیجه‌ای نداشته است، خاطرنشان کرد: سرمایه گذاری که کشور و نظام در زمینه کشت فراسرزمینی انجام داده، متأسفانه حاصل مطلوبی نداشته و محصولی وارد کشور نشده است.
آزادیخواه با بیان اینکه نشست‌هایی در کمیسیون کشاورزی با برخی از سرمایه گذاران کشت فراسرزمینی در آمریکای لاتین و حوزه قفقاز برگزار کرده‌ایم، ادامه داد: حوزه کشت فراسرزمینی باید دارای متولی مشخصی در وزارت جهادکشاورزی در قالب اداره کل و یا معاونت باشد تا این مسئولان بتوانند مدیریت، راهبری و نظارت کنند.
وی با اشاره به اینکه معدل گیری سالیانه اقدام مؤثری در زمینه کشت فراسرزمینی است و کمیسیون کشاورزی نیز می‌تواند در معدل گیری سالانه نقش داشته باشد، اظهار کرد: این آمادگی در کمیسیون کشاورزی مجلس وجود دارد تا پس از ایجاد تشکیلات مشخص در بدنه وزارت جهادکشاورزی کمیته کشت فراسرزمینی را تشکیل دهیم.
آزادیخواه با تأکید بر اینکه کشت فراسرزمینی به مشوق‌هایی نیاز دارد چراکه یکی از دلایل سرمایه گذاران در زمینه عدم واردات محصولات تولید شده نبود مشوق‌های گمرکی است، مطرح کرد: مشوق‌ها باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران از میان بازارهای موجود بازار هدفی که این تشکیلات برای آن شکل گرفته است را انتخاب کنند
مدیر جهادکشاورزی شهرستان کبودراهنگ هم به خبرنگار ایسنا گفت: هدف از کشت فراسرزمینی جدای از تعاملات سیاسی و اقتصادی آن است که برخی از محصولات آب بر در خارج از کشور تولید و به داخل کشور وارد شود تا با این اقدام مدیریت منابع آب صورت گیرد.
حمزه خانجانی افزود: کشاورزانی در کشور داریم که تکنیک و فناوری لازم برای کشت‌های فراسرزمینی را دارند و جزء کشاورزان پیشرو، خوشنام و با عملکرد قابل قبولی هستند که می‌تواند شرایط برای حضور آنها در کشورهای هدف و موردنظر فراهم شود.
وی با بیان اینکه اگر شرایط حضور این کشاورزان در کشورهای مختلفی چون روسیه، ونزوئلا، شرق اروپا و … فراهم شود، به طور قطع فواید خوبی برای کشور به همراه خواهد داشت، تصریح کرد: در بحث سیب زمینی و هر محصول پرآب بر دیگر اگر بتوانیم این محصولات را در خارج از کشور توسعه دهیم و وارد کشور کنیم از نقش مؤثری در مدیریت منابع آب کشور برخوردار خواهد بود.
خانجانی با اشاره به نقش دیپلماسی در کشت فراسرزمینی یادآور شد: در زمینه دیپلماسی استان همدان دارای نمایندگان توانمندی در مجلس شورای اسلامی است که دست به دست دادن همه عوامل در کنار هم می‌تواند در ارتقاء تولیدات کشاورزی و مدیریت منابع آب کشور از طریق کشت فراسرزمینی مؤثر واقع شود.
وی یادآور شد: در سال های گذشته تعدادی از کشاورزان یکی از روستاهای کبودراهنگ در زمینه کشت فراسرزمینی در سلیمانیه و حتی اوکراین فعالیت داشتند اما اکنون در سطح استان همدان و شهرستان فرد کشاورز فعال در رابطه با کشت فراسرزمینی ندارد.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان کبودراهنگ در ادامه بیان کرد: در شهرستان کبودراهنگ در قالب یک طرح یکی از کشورهای اروپای شرقی در بحث الگوی کشت با ما مشارکت دارند که کارهای خوبی در این رابطه در دست انجام است.
وی با بیان اینکه با اجرای این طرح در زمینه اصلاح الگوی کشت استان همدان در سطح کشور استان پایلوت است، گفت: تبادلات علمی و استفاده از تجربیات آنها در زمینه مدیریت آب و تطبیق دادن و سازگاری ارقام کشت و آرایش کشت به مدیریت آب در سیستم آبیاری نوین کمک مؤثری می‌کند./ایسنا
