از نظر سهم پژوهش در بودجه کل کشور بر اساس GDP جایگاه مناسبی نداریم و سالیان سال است تنها وعده افزایش سهم بودجه مطرح میشود ولی هنوز محقق نشده و همچنان سهم بودجه پژوهش از نیم درصد GDP فراتر نرفته است.
به گزارش روزانه نیوز و به نقل ازدکتر رامین حشمت ، پژوهش به جمع آوری هدفمند و روشمند دادهها، تجزیه و تحلیل آنها به منظور دستیابی به استنتاج صحیح علمی برای پاسخگویی به یک سؤال مهم دانشی، حل یک مشکل مرتبط با سلامتی یا حوزههای مدیریتی و تصمیم گیری اطلاق میشود که همه مراحل آن باید از اصول کاملا علمی، روشمند و عاری از خطا برای دستیابی به یک نتیجه گیری معتبر تبعیت کند.
این اپیدمیولوژیست با تأکید بر اینکه پژوهش اساس و بنیان توسعه بوده و در تعیین مسیر توسعه درست و سنجش صحیح ابعاد آن مؤثر است، تصریح کرد: پژوهش یک پیش نیاز است و باید در عرصه سلامت و همچنین سایر عرصهها به خصوص در بحث تصمیم گیری، سیاستگذاری و تخصیص منابع به یک پیش نیاز ضروری تبدیل شود، چراکه مسیر مدیران، سیاستگذاران و تصمیم گیران بدون پژوهش روشن نخواهد بود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه کلیه ابعاد زندگی بشر از جمله حوزههای فردی، اجتماعی، اقتصادی، صنعتی و سلامت به پژوهش وابسته بوده و عملا زندگی امروز بدون پژوهش نشدنی است، عنوان کرد: ارتباط بسیار مستقیمی بین شاخصهای پژوهش با میزان پیشرفت و توسعه کشورها وجود دارد، به عبارتی کشورهای پیشرفته در زمینههای مختلف، از شاخصهایی همچون وضعیت پژوهش بهتر، بودجههای پژوهشی بسیار بالا، توجه بیشتر مدیران به پژوهش و امر تحقیق و محققین بسیار متفاوت برخوردارند و لذا هیچ کشور پیشرفتهای را نمیبینیم که پژوهش در آن نهادینه نشده باشد.
وی افزود: اگر خواهان ارایه پژوهشهای مثمر ثمر به لحاظ کمیت و کیفیت، قابل رقابت و مشکل گشا هستیم، رقم فعلی بودجه باید حداقل شش برابر شده و به سه درصد تولید ناخالص ملی برسد؛ البته از مهمترین دلایل کمبود بودجه در این عرصه میتوان به مشکلات اقتصادی، سیاستگذاری نادرست، مشکلات نگرشی و مدیریتی اشاره کرد.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، در حوزه سلامت وضعیت بدتر شده و علیرغم اینکه بر اساس گفته مدیران حدود 30 درصد یا بیشتر تولیدات علمی کشور به تولیدات حوزه سلامت و پزشکی اختصاص دارد اما درصد بودجه پژوهشی این بخش بسیار ناچیز است.
این دانشمند یک درصد دنیا با انتقاد از نبود نگاه حرفهای گرایانه به پژوهش، تصریح کرد: متاسفانه ابزار ارتقای هیات علمی و فارغ التحصیلی دانشجویان به مقاله گره خورده که این مساله از کیفیت کار میکاهد. بنابراین باید در نظر داشته باشیم که اگر خواهان انجام پژوهش به صورت حرفهای و تبدیل آن به یک محصول یا جواب علمی و همچنین حرکت در مرزهای دانش از طریق آن و حل یک مشکل سلامتی هستیم باید پژوهش را به افراد دارای نگرش مناسب پژوهشی و برخوردار از علم و دانش و علاقه پژوهشی سپرده و سپس امکانات لازم را در اختیارشان قرار دهیم.
این پژوهشگر با بیان این نکته که انتظارات ما متناسب با وضعیت موجود نیست، اظهار کرد: در یک مقطع سیاستها و برنامهریزیها به افزایش تولید علم از طریق مقاله و رشد مناسب و نه متناسب آن منجر شد؛ رشد متناسب از این جهت رخ نداد که ما همه افراد را فارغ از وظیفه اصلی و آکادمیک مجبور کردیم محقق شوند؛ به طور مثال ممکن است فردی جراح بسیار قابلی باشد اما نتواند یک پژوهشگر خوب باشد، در این صورت اگر فرد را مجبور به تولید مقاله و یا پژوهش کنیم، کمیت به جای کیفیت ارزش شده و در اصل کیفیت فدای کمیت میشود، از طرفی در این شرایط اگر امکان نظارت صحیح وجود نداشته باشد، مشکلاتی از قبیل سرقت ادبی و خطاهای پژوهشی رخ میدهد.
وی با اشاره به تبعات اجبار افراد به انجام پژوهش و به طبع ارایه مقالات بی کیفیت، گفت: نتایج مطالعات درباره افرادی که کار پژوهشی و پایان نامه خود را به اتمام رسانده و حداقل یک خلاصه مقاله به کنگرههای علمی ارائه کردهاند، نشان داده که بعد از پنج سال حتی 40 درصد مقالات نیز به صورت متن کامل در ژورنالها منتشر نشده است.
این پژوهشگر و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه با بیان اینکه یکی از مهمترین موانع نگاه حرفهای گرایانه به پژوهش، رویکرد موجود در کشور مبنی بر اجبار افراد به انجام پژوهش است، ادامه داد: در کشورهای پیشرفته ملاک پذیرش در یک رشته دانشگاهی، علاوه بر آزمونهای کتبی و مصاحبه، ارزیابی تواناییهای فرد از جنبههای مختلف شخصیتی و روحی است که در صورت قبولی در کلیه این شاخصها فرد پذیرش میشود؛ نکته ای که در کشور ما مغفول مانده است.
وی در ادامه توضیح داد: قرار نیست همه شاخصها و توانمندیها را از همه افراد انتظار داشته باشیم زیرا کسی که جراح موفقی است شاخصهای مربوط و تواناییهای خاص این رشته را دارد و برای ارایه پژوهشهای مرتبط با آن باید یک تیم حرفهای پژوهشی کنار او کار کند؛ در غیر اینصورت نمیتوان انتظار ارایه مقالات و پژوهش با کیفیت داشت، بنابراین یکی از معضلات ما این است که از همه افراد فارغ از وظیفه و توانایی، انتظار پژوهش و مقاله داریم./ایسنا