در حال حاضر موسسات تحقیقاتی متعددی در سراسر دنیا وجود دارد که با امکاناتی فوقالعاده کارهای پژوهشی گستردهای در زمینههای گوناگون انجام میدهند که به برترین آنها اشاره میکنیم.
به گزارش روزانه نیوز و به نقل از یک موسسه تحقیقاتی یا پژوهشگاه اساساً برای انجام تحقیقات راهاندازی میشود. برخی از این موسسات، تحقیقاتی بنیادی و تخصصی انجام میدهند و برخی دیگر به دنبال تحقیقات کاربردی هستند. در تمامی کشورهای دنیا، تحقیقات کاربردی در دانشگاهها، موسسات تحقیقاتی و صنایع انجام میشود
هر کدام از این انواع مختلف موسسات تحقیقاتی دارای ویژگیهای خاص خود هستند و به عنوان مثال موسسات تحقیقاتی قراردادی به عنوان مکمل دانشگاهها و آزمایشگاههای صنعتی فعالیت میکنند.
این موسسات مجموعهای از نیازهای جامعه را فرماندهی میکنند و با توجه به این نیازها فعالیت میکنند.
این کار برای شرکتهای کوچک و متوسط که در بهترین حالت، ممکن است فقط دارای قابلیتهای داخلی کوچک باشند، از ارزش ویژهای برخوردار است.
چنین موسساتی از امکانات تحقیقات گران قیمت و تخصصی برخوردارند که میتواند تنها توسط گروهی از صنایع مورد استفاده قرار گیرد.
در نتیجهی وابستگی آنها به بازار، موسسات تحقیقاتی، بیشتر به عنوان موسسات خدمات تجاری فعالیت میکنند.
البته با تمرکز منابع در موسسات تحقیقاتی مستقل، معایبی نیز وجود دارد. موسساتی که در تامین نیازهای کوتاه مدت صنعت موفقترند، معولا وابستگی زیادی به درآمد حاصل از قراردادهای حمایت شده از صنعت دارند و ممکن است منابع لازم برای تحقیقات طولانی مدت را نداشته باشند.
شاید بتوان یکی از قدیمی ترین مراکز تحقیقاتی را رصدخانه های جهان اسلام در نظر گرفت. در اوایل قرون وسطی، چندین رصدخانه نجومی در جهان اسلام تاسیس شد. اولین آنها رصدخانه بغداد در قرن ۹ بود که در دوران خلیفه عباسی ساخته شد.از مشهورترین این رصدخانهها، میتوان به رصدخانه مراغه و رصدخانه الغبیگ اشاره کرد.
رصدخانه مراغه در آذربایجان غربی است که قدمت آن به قرن ۱۳ میلادی برمیگردد و رصدخانه الغبیگ متعلق به قرن ۱۵ است.
مدرسه نجوم “کرالا”( Kerala) در هند نیز بین قرن ۱۴ تا ۱۶ شکوفا شد و تلاشهایی را در زمینه حل مسائل نجومی انجام داد.
قدیمیترین موسسه تحقیقاتی در اروپا مجتمع رصدخانه – آزمایشگاه دانمارکی “اورانیبورگ” بود که توسط “تیکو براهه” در جزیره ون، به عنوان یک آزمایشگاه نجومی سده شانزدهم برای اندازهگیری دقیق شمار ستارگان، راهاندازی شد.
در ایالات متحده، نهادهای پژوهشی پرشمار و قابل توجهی از جمله” آزمایشگاههای بل”( Bell Labs)،” زیراکس پارک”( Xerox Parc)، ” مؤسسهٔ پژوهشی اسکریپس”( The Scripps Research Institute) و موسسههای پژوهشی” بکمن”( Beckman ) و” اسآرآی اینترنشنال”( SRI International) غالبا در سده ۱۹۰۰ میلادی تاسیس شدند.
در اواخر سده ۱۸۰۰ میلادی توماس ادیسون، با به کار بردن اصول تولید انبوه و کار گروهی در مقیاس بزرگ برای اولین بار، به روند گسترش اختراع کمک شایانی کرد.
اما با همه اینها ظهور رسمی موسسات تحقیقاتی به قرن بیستم میلادی بازمیگردد. در سالهای ۱۹۰۰ میلادی دانشمندان محقق هنوز در مسائل تئوری، تحقیقات انجام میدادند.
از سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۱۴ هزار مرکز تحقیقاتی در آمریکا ایجاد شد.
گسترش دانشگاهها به دانشکدههای تحقیقاتی که همزمان با آموزش انبوه جوامع علمی بود، به این تحولات دامن زد.
آگاهی عمومی رو به رشد درباره تحقیقات علمی، درک عمومی را در پیشبرد تحولات پژوهشی خاص در موضوعی خاص برجسته ساخت. پس از جنگ جهانی دوم و بمباران اتمی، موضوعات تحقیقاتی خاصی دنبال شد که شامل آلودگیهای زیست محیطی و دفاع ملی بود./ایسنا