در روابط فیمابین اسرائیل و عربستان چه می گذرد؟ فراز و نشیب های اخیر در مناسبات دو قدرت منطقه ای خیلی بیشتر از اقدامات غیرمنتظره دولت ترامپ؛غافلگیر کننده تر است. در تاریخ 6 اکتبر 2020م، « شاهزاده بندر بن سلطان» سفیر سابق عربستان در آمریکا در مصاحبه با شبکه تلوزیونی العربیه اظهاراتی عجیب علیه فلسطینی ها مطرح کرد که این اظهارات در دیدگاه تل آویو؛ به عنوان گامی دیگر در جهت نزدیکی تدریجی ریاض به اسرائیل تلقی شد.
به گزارش روزانه نیوز ، شاهزاده بندر بن سلطان در واکنش به محکومیت توافق نامه آبراهام توسط فلسطینی ها گفت: « آنچه در روزهای اخیر از سوی رهبران فلسطین شنیدم واقعا دردناک بود…تعجب آور نیست که ببینیم که این رهبران در کاربرد عباراتی همچون « خائن» و « خنجر از پشت» چقدر سریع عمل می کنند؛ زیرا این تاکتیک و روش آن ها در تعامل با دیگری است.» وی افزود: « آرمان فلسطین به یک اندازه از سوی اسرائیل و رهبران فلسطین به سرقت رفته است. آرمان فلسطین یک هدف عادلانه است اما رهبران آن را به شکست روبرو می سازند. رهبران فلسطین به صورت پیوسته همیشه در طرف بازنده قمار می کنند و این هزینه دارد.»
مقامات اسرائیل دست های خود را به نشانه شادی به یکدیگر می مالیدند. حتی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نمی توانست خبری بهتر از این را بشنود. اما دقیقا دو ماه بعد شخصیت بانفوذ دیگر سعودی تمامی معادلات مرتبط با عادی سازی روابط ریاض با اسرائیل را به هم زد. شاهزاده ترکی الفیصل رئیس سابق اطلاعات عربستان در مصاحبه با سی.ان.ان ضمن تکذیب دیدار محرمانه نتانیاهو با بن سلمان گفت: « من معتقدم که اعتبار پادشاهی بیش از ادعاهای مطرح شده از سوی شخصی مانند نتانیاهو است که در کشورش متهم به دروغ گویی به مردم می باشد.» وی در پاسخ به سوالی در مورد عادی سازی با اسرائیل گفت: « چنین آمادگی وجود ندارد.. آرمان فلسطین اولویت اول پادشاهی است و عربستان به ابتکار عمل صلح عرب متعهد خواهد بود.»
در حالی که مقامات مبهوت در تل آویو درصدد بودند تا بفهمند که چه چیزی باعث حملات آتشین آن ها شده؛ شاهزاده فیصل بار دیگر در کنفرانس امنیت منطقه ای گفتگوی منامه در 6 دسامبر بار دیگر به اسرائیل تاخت. « گابی اشکنازی» وزیر امور خارجه و « دور گلد» مدیر کل سابق وزارت خارجه در این کنفرانس به صورت آنلاین حضور داشتند. فیصل در این جا ادعای اسرائیل مبنی بر حمایت از حقوق بشر و تنها دموکراسی در خاورمیانه را رد کرد. وی افزود: « فروتنانه خود را به عنوان کشوری کوچک و در معرض تهدید نشان می دهند این در حالی که است فلسطین توسط قاتلانی تشنه به خون که می خواهند آنها را از هستی ریشه کن کنند محاصره شده است. در حالی که فلسطینیان را در اردوگاه های کار اجباری تحت شدیدترین اتهامات امنیتی اسیر کرده است ،پیر و جوان، زن و مرد بدون توسل به عدالت در آن جا می پوسند. آنها هر طور که می خواهند خانه ها را خراب می کنند و هر کسی را که بخواهند ترور می کنند.» وی در نهایت اسرائیل را « آخرین قدرت استعمارگر غرب در خاورمیانه» خواند. پس از صحبت های گلد؛ فیصل مستقیما او را خطاب قرار داد. وی گفت که گلد آخرین شخصی است که می تواند در مورد نگرش های گذشته صحبت کند. با توجه به کتاب « پادشاهی نفرت» ( 2003) در مورد حمایت مالی عربستان از تروریسم؛ گلد را به « تحقیر پادشاه و استفاده از شرورترین توصیفات» متهم کرد.
یک منبع ارشد اسرائیلی در مصاحبه با المانیتور ( به شرط ناشناس بودن) گفت : « ما شاهد یک نزاع داخلی در پادشاهی سعودی هستیم. اردوگاه شاهزاده محمد بن سلمان حامی ایده عادی سازی با اسرائیل و برقراری روابط نزدیک با نتانیاهو هستند. بندر بن سلطان بخشی از این گروه است. از طرف دیگر ملک سلمان و گارد قدیمی قرار دارد که شامل روحانیون تندرو می باشد که عادی سازی با اسرائیل را ضروری می دانند اما بر این تاکید دارند که هنوز زمان آن نرسیده است». به گفته این منبع؛ این دو اردوگاه تا همین اواخر دیدگاه یکسانی داشتند و به بن سلمان اجازه می دادند تا در مقابل اسرائیل مانور دهد. وی در ادامه گفت: « اشتباه نکنید؛ بحرینی ها بدون هماهنگی با محمد بن سلمان به سمت عادی سازی با اسرائیل قدم برنمی داشتند.»
به گفته چندین منبع اسرائیل؛ گزارش های فاش شده از دیدار 22 آبان نتانیاهو در عربستان و ملاقات با محمد بن سلمان در حضور مایک پمپئو باعث خشم ریاض شده است زیرا آن ها مایل بودند به بازی دوگانه خود در مقابل اسرائیل ادامه دهند. اما درز این خبر ؛ بن سلمان را مجبور ساخت تا چند قدم عقب نشینی و باعث شود رادیکال ها بتواند به جلو حرکت کنند. طرح صلح عربی 2002م که در ابتدا به عنوان ابتکار عمل صلح سعودی شناخته می شد دوباره به مسئله اصلی تبدیل گردید. یکی از افراد نزدیک به نتانیاهو در مصاحبه با المانیتور گفت: « چارچوب اساسی همچنان ثابت است. سعودی ها همان سعودی هستند؛ ایرانی ها همان ایرانی هستند و اسرائیل همچنان قدرت مطلوب در خاورمیانه می باشد. سعودی ها ظاهرا ترجیح داده اند منتظر بایدن باشند و این قابل درک است.»
در همین حال؛ اسرائیل مشغول تلاش برای تشدید فشار به دولت ترامپ در حال خروج است تا دستاوردهای خود را تحکیم ببخشد. سودان تهدید کرده که عادی سازی خود با اسرائیل را لغو خواهد کرد ؛مگر اینکه ایالات متحده آمریکا آن را از لیست کشورهای حامی تروریسم خارج کند. در حالی که سناتورهای حامی اسرائیل خواستار تصویب کنگره در مورد فروش جنگنده های اف 35 به امارات هستند. این توافق منجر به تضعیف قدرت نظامی اسرائیل در منطقه نمی شود. نگرانی اصلی اسرائیل بازگشت احتمالی آمریکا به توافق هسته ای با ایران است. بنابراین تمامی طرفین مشغول آماده سازی برای دولت جدید آمریکا هستند. دوران طلایی نتانیاهو در واشنگتن در شرف پایان است. حتی اگر به نظر برسد که بایدن از نظر سیاست خاورمیانه ای با باراک اوباما متفاوت باشد؛ اما هیچ کسی شک ندارد که وی مانند ترامپ رفتار نخواهد کرد.
نویسنده: علی رضا علیپور
