کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان از چگونگی محافظت والدین در برابر مصرف دخانیات گفت: در جهان مدرن امروز و با تغییرات سریع در نسل‌ها، اشتباه است که فکر کنیم کودکان و نوجوانان ما در معرض خطر دخانیات قرار نمی‌گیرند. همچنین اعتقاد به اینکه پیشگیری از مصرف دخانیات تنها با تجارب روزمره ممکن است، تصوری نادرست است.
پروانه ابراهیمی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار روزانه نیوز، با بیان اینکه ضروری است که والدین با روش‌ها و مسیرهای پیشگیری از مصرف سیگار و قلیان آشنا شوند افزود: والدین باید به چندین اصل ساده اما اساسی توجه کنند تا کمترین فرصت برای مصرف سیگار و قلیان توسط فرزندانشان وجود داشته باشد مانند، تقویت باورهای مذهبی فرزندان که برای این منظور می‌توان از روش های مختلف استفاده کنیم.
وی با اشاره به اینکه اولین قدم این است که ما به عنوان والدین، نمونه‌ی زندگی مذهبی را در خانواده به نمایش بگذاریم و ارزش‌ها و اعتقادات خود را با احترام به فرزندانمان منتقل کنیم، گفت: با ایجاد فضایی مذهبی و صمیمی در خانه، فرزندانمان را به شرکت در مراسم مذهبی و اجتماعی تشویق کنیم. علاوه بر این می‌توانیم کتاب‌ها، داستان‌ها و منابع مذهبی را به فرزندانمان معرفی کنیم تا آنها با ارزش‌ها و اصول دینی آشنا شوند.
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اشاره کرد: وقتی این باورهای مذهبی نهادینه می شوند احتمال مصرف دخانیات در آنها به مراتب کمتر می شود.
ابراهیمی در خصوص تاثیر عوامل ژنتیکی بر مصرف دخانیاتتوسط فرزندان به ویژه اگر بستگان درجه یک، اعتیاد به مصرف دخانیات داشته باشند، بیان کرد: این موضوع باید جدی تر گرفته و از آنجایی که نقش عوامل ژنتیکی در شروع مصرف دخانیات و ایجاد اعتیاد به آن ثابت شده است؛ انتقال موروثی علاقه به دخانیات به‌عنوان یک عامل مهم نباید نادیده گرفته شود. به نحوی که بر اساس تحقیقات علمی امکان افزایش 50تا 60 درصد در احتمال مصرف سیگار و قلیان در افرادی که زمینه های ارثی مرتبط با اعتیاد به دخانیات دارند وجود دارد.
وی ادامه داد: قلیان تهدیدی به مراتب جدی‌تری برای سلامتی فرزندان است با توجه به وجود آسیب‌های جدیدی که از مصرف دخانیات بر نسل امروز مشاهده می شود، مشخص شد که این آسیبها جدی‌تر از نسل‌های گذشته است. لذا امروزی، برای پیشگیری از مصرف سیگار و قلیان نمی‌توان فقط به تجربه اکتفا کرد؛ بلکه باید بر اساس اصول علمی و دانش اقدام کرد.
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان به والدین به عنوان مهمترین الگو برای فرزندان اشاره کرد و گفت؛ کودکان بیش از هر کسی از والدین الگو برداری میکنند والدینی که خود دخانیات مصرف می کنند شانس ابتلا فرزندشان به مصرف دخانیات را افزایش می دهند.
ابراهیمی ادامه داد: پس ما به عنوان الگوی مناسب می توانیم در عمل تنفر خود را از سیگار و قلیان نشان دهیم. همچنین از آن‌هایی که نقش الگویی برای فرزندانمان دارند، بخواهیم که درمقابل فرزندانمان سیگار و قلیان نکشند و در قالب قصه، پشیمانی خود را از مصرف دخانیات بیان کنند. این رفتارها به عنوان الگو به فرزندان یاد می دهد که چگونه از مصرف دخانیات دوری کنند.
وی درباره مدیریت هیجانات منفی فرزندان گفت: با توجه به اینکه عدم مدیریت هیجانات منفی مانند استرس، اضطراب، افسردگی و ناراحتی همبسنگی بالایی با مصرف دخانیات دارند می توان با آموزش به موقع و کافی مهارت مدیریت هیجانات منفی به فرزندانمان از شروع و مصرف دخانیات توسط آنها پیشگیری کنیم.
این کارشناس سلامت روان درباره تعیین قانون و مقررات صریح ومنطقی برای فرزندان اظهار داشت: نداشتن قوانین ومقررات می تواند احتمال افزایش مصرف دخانیات را بالا ببرد. پس تعیین قوانین مشخص برای همه اعضای خانواده و مهمانان جهت عدم مصرف دخانیات الزامی است. این قوانین به کودکان یک پیام واضح ارسال می‌کند که استفاده از سیگار و قلیان چقدر میتواند آسیبزا باشد.
ابراهیمی با اشاره به آموزش مهارت نه گفتن و جرات ورزی به فرزندان اشاره کرد: آموزش تکنیک‌های نه گفتن، مهارت جرأت ورزی و مهارت‌های ارتباطی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از مصرف سیگار و قلیان دارد لذا باید به فرزندمان یاد دهیم که “نه” گفتن را تمرین کنند و همچنین باید بدانند که در مقابل تعارف دوستان و همکلاسی‌هایشان به راحتی نه بگویند وبه تعریف درستی از شجاعت برسند.
به گفته وی، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در فرزندان و حمایت ، تشویق رفتارهای درست و موفقیت‌های آنها می تواند به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس شان کمک کنند و این مساله باعث می شود که فرزندانمان در مقابل خطرات جامعه، بخصوص مصرف دخانیات ایمن شوند.
این کارشناس سلامت روان گفت: برای برقراری ارتباط مناسب با فرزندان گوش کردن کافی نیست! باید فعالانه گوش کرد. گوش کردن فعال یعنی شما به آنچه که میشنوید توجه نشان دهید. به طرف مقابل خود نشان می دهید که با علاقه به حرف هایش گوش میدهید. زمانی که فرزندانمان می خواهند با ما صحبت کنند فعالیت های خود را مانند تماشای تلویزیون، خواندن روزنامه یا کار منزل را قطع کنیم، رویمان را به سوی آنها برگردانیم و با ارتباط چشمی مناسب به او نشان دهیم که به گفته هایش توجه داریم.
ابراهیمی به پر کردن اوقات فراغت فرزندان با تفریحات لذت بخش اشاره کردو گفت: فرزندانی که در طی اوقات فراغت و تعطیلات پایان هفته به فعالیت های سازنده و نظارت مند مشغول هستند به احتمال کمتری به مصرف سیگار روی می آورند اولین و مهمترین قدم بدین منظور این است که علاقه‌ها و توانایی‌های آن ها بشناسیم و به آنها توجه کنیم. در این خصوص می توان او را به فعالیت‌هایی که علاقه‌مند است تشویق کنیم .
وی با بیان اینکه با حضورفعال خود در اوقات فراغت فرزندانمان و داشتن فعالیت های مشترک با آنها به این امر کمک کنیم، ادامه داد: می توان با پر کردن زمان های آزاد آنها با فعالیت‌های متفاوت و مناسب از جمله فعالیت های ورزشی، بازی، طبیعت گردی، آموزش، مطالعه و سایر فعالیت‌های سالم از گرایش آنها به مصرف سیگار جلو گیری کنیم.
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان درخصوص آموزش فرزندان جهت انتخاب دوستان مناسب گفت: تحقیقات نشان داده است که قوی‌ترین عامل مرتبط با مصرف سیگار در نوجوانان و جوانان ، داشتن دوست سیگاری است پس با آموزش لازم می توان به فرزندانمان یاد دهیم که در انتخاب دوستان مناسب دقت کنند. از شرکت در محافلی که نوجوانان و جوانان از سیگار و قلیان استفاده می کنند پرهیز و به جای آن در روابط دوستانه خود از فعالیت‌های سالمی که به رشد فردی سالم کمک می کند، استفاده کنند.
ابراهیمی اشاره کرد: مطالعات نشان میدهد که احتمال مصرف دخانیات توسط کودکان و نوجوانان با تماشای فیلم یا کارتون‌هایی که در آنها مصرف دخانیات نشان داده می‌شود، می تواند گرایش به مصرف دخانیات را افزایش دهد. به ویژه اگر شخصیت‌های هنری مطرح جلوی دوربین سیگار یا قلیان بکشند، این موضوع می تواند اثرات جبران ناپذیری داشته باشد . پس با نظارت بر فیلم ها و کارتون ها از احتمال مصرف دخانیات و الگوبردای نا مناسب آنها پیشگیری کنیم.
وی با اشاره به دور نگه داشتن فرزندان از محیط های نا مناسب، بیان کرد: بهتر است از بردن کودکان به مکان‌های تفریحی از جمله رستوران‌های که قلیان عرضه می‌شود، پرهیز کنیم. داشتن تجربه خوشایند از حضور در این مکان ها ممکن است دید کودکان را نسبت به مصرف دخانیات مثبت و آنها را به سمت مصرف دخانیات سوق دهد.
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در خصوص تاثیر تبلیغ در مصرف دخانیات برفرزندان، گفت: شواهد حاکی از آن است که کودکان و نوجوانان در صورت مواجهه با بسته‌های سیگار و دخانیات در فروشگاه‌ها که در بسیاری از اوقات شبیه به بسته‌بندی شکلات یا آدامس هستندبا احتمال بیشتری به سیگار روی می‌آورند، زیرا در این شرایط دیدن قفسه سیگار با خاطره خوش خرید خوراکی مثل بستنی آدامس شکلات عجین خواهد شد. بنابراین، باید از خرید خوراکی‌هایی که شکل ظاهری شبیه سیگار دارند پرهیز شود.
ابرهیمی در خصوص سیاست های ضد دخانیات در مدرسه با توجه به نقش مدارس در مقابله با استعمال دخانیات توسط دانش آموزان تصریح کرد: مدارس می توانند با استفاده از پتانسیل های موجود نقش مهمی در پیشگیری از استعمال دخانیات توسط دانش آموزان داشته باشند مدارس با ایجاد محیطی مناسب، دانش آموزان را تشویق به اعتقادات و رفتار های ضد سیگار کشیدن کنند.
به گفته وی، برخی از دانش آموزان به عنوان همیار کنترل دخانیات، در اجرای سیاست های کنترل و پیشگیری از مصرف دخانیات سایر دانش آموزان در مدارس می توانند کمک کنند. همچنین بسیار مهم است که دانش‌آموزان آگاه باشند که مدیران و معلمان مدرسه به هیچ عنوان هیچ گونه مصرف سیگار و قلیان را در بین کارکنان و دانش‌آموزان نمی پذیرند و به شدت با دخانیات مخالفت میکنند. آنها حتی اجازه نمی‌دهند که سیگار یا قلیان در نزدیکی مدرسه به نوجوانان عرضه شود.
این کارشناس سلامت روان با اشاره به اعمال قانون و مقررات مناسب جهت پیشگیری از توزیع و مصرف دخانیات در کشور، ادامه داد: همه منابع علمی و صاحب نظران تمامی کشورها بر این موضوع متفق القولند که مهمترین رکن پیشگیری از مصرف دخانیات در فرزندان یک جامعه، محدود کردن دسترسی به دخانیات و عرضه آن، وضع مالیات بر تنباکو و گسترش آموزش های همگانی پیرامون مضرات و راهکارهای پیشگیری از مصرف دخانیات است.
ابراهیمی خاطر نشان کرد: بسیار مهم است که قوانینی هم چون منع مصرف دخانیات در اماکن عمومی (اعم از پارک ها، رستوران‌ها و چای خانه‌ها) توسط مسئولان امر به دقت و به صورت فراگیر اجرایی شود. همچنین در شرایطی که کودکان و نوجوانان ما در گوشه و کنار پارک ها و رستوران ها و….. شاهد عرضه قلیان باشند و در شرایطی که تعداد قابل توجهی از سوپر مارکت ها بر خلاف مقررات موجود قفسه سیگار را مقابل چشمان کودکان و نوجوانان ما نصب میکنند بسیاری از اقدامات تربیتی خانواده‌ها نقش بر آب خواهد شد.
وی تاکید کرد:از سیاست های کشور به منظور پیشگیری از مصرف دخانیات می توان به حضور و نقش مهم کارشناسان سلامت روان در مراکزخدمات جامع سلامت اشاره کرد.
گفتنی است، کارشناسان سلامت روان با ارائه خدمات رایگان به صورت مداخلات روانشناختی به افراد مصرف کننده دخانیات و همچنین آموزش های به موقع به والدین و فرزندان به فرایند پیشگیری از مصرف دخانیات کمک شایانی می کنند. بدین منظور همکاری والدین با این کارشناسان میتواند در این امر مهم کمک کننده باشد.
