پنجمین نشست از سلسله نشست‌های «مسائل خبرگزاری‌ها در ایران؛ گذشته، حال و آینده» با عنوان «هوش مصنوعی و آینده خبرگزاری‌ها» در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.
در این نشست علمی محمدمهدی مولایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و علی شاکر، دانش‌آموخته دکتری ارتباطات این دانشگاه و پژوهشگر این حوزه به سخنرانی پرداختند.
به گزارش روزانه نیوز، شاکر در ابتدای این نشست با اشاره به فراگیر شدن هوش مصنوعی در جهان گفت: طبق ترجمه یک مقاله ای که انجام دادم، تا سال ۲۰۳۰ سهم هوش مصنوعی به ۱۵ تریلیون دلار می رسد که ۱۰ دلار خود مایکروسافت بر روی آن سرمایه گذاری کرده است.
او در ادامه با نگاه هستی شناسی به هوش مصنوعی توضیح داد:در درجه نخست حیات فرایندی است که پیچیدگی خود را حفظ می کند و خود را تکثیر می کند و آنچه تکثیر می کند، ماده است. اما آنچه هوش مصنوعی تکثیر می کند، دیگر ماده نیست بلکه اطلاعات است که از bite تشکیل شده است.
این مدرس دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه هوش توانایی دستیابی به اهداف پیچیده است، به اهمیت روزنامه نگار به عنوان واسط تولید و تکثیر اطلاعات و اهمیت رسانه ها در دنیای جدید اشاره کرد. او توضیح داد: زمانیکه حجم داده بالا می رود باید بتوانیم آن را پردازش کنیم، ذهن انسان تا حدی این ظرفیت را دارد اما در اینجا توان تحلیل مهم است و هوش مصنوعی می تواند این کار را انجام دهد.
این پژوهشگر حوزه فناوری در ادامه به بیان مزایا و معایب هوش مصنوعی پرداخت و گفت: جنگ انسان و ماشین، بیکاری، تاثیر الگوریتم بر شئون زندگی انسان، وابسته شدن افراطی انسان به هوش مصنوعی که این وابستگی آزار دهنده خواهد بود را می توان از مهم ترین معایب این فناوری دانست. اما برای مهم ترین مزایای این فناوری می توان به کاهش هزینه‌ها، بهینه سازی امور، تایپ کردن فایل های صوتی و گرفتن اطلاعات برای اهالی رسانه اشاره کرد.
شاکر با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی قرار نیست جای افراد را بگیرد، توضیح داد: اهالی رسانه باید مدام به این مساله فکر کنند که چطور می توانند بهترین استفاده را از هوش مصنوعی داشته باشند؟ نه اینکه فکر کنند هوش مصنوعی جایگزین آنها می شود و بیکار می شوند این انگاره غلطی است. هوش مصنوعی دقتش بالاست و در مسائل سخت واقعا تسهیل کننده است.
این فعال رسانه ای با اشاره به استفاده درست از فناوری ها گفت: انسان بعد از کشف ماشین بخار به قدرت مصنوعی پی برد. طی این ۳۰۰ سال به کمک قدرت مصنوعی_نیروی بخار_ توانست بخار را به انرژی تبدیل کند و از یک قدرت مصنوعی برای گرفتن انرژی بیشتر از زمین استفاده کرد. حال فناوری می‌خواهد این کار را انجام می دهد و در یک پیچ سرنوشت ساز مهم هستیم.
او ادامه داد: همانطور که در فناوری، سخت افزار بهتر و داده های بیشتر و بهتر، مهم هستند، در عرصه هوش مصنوعی طراحی و سوخت کافی و راننده مجرب مهم است.اگر می خواهید با وجود فناوری هایی چون هوش مصنوعی بیکار نشوید، باید یکی از این کارها را بلد باشید. یعنی یا مهندسی طراحی فضای مجازی بلد باشید، یا سوخت کافی داشته باشید- یعنی به داده های بیشتری دسترسی داشته باشید_ و در نهایت راننده خوبی باشید، یعنی بتوانید با این فناوری راحت کار کنید.
شاکر با اشاره به ترجمه کتاب جدیدش تحت عنوان خبرسازان آینده گفت: در این کتاب نویسنده به news maker اشاره می کند که روزنامه نگاران جدید باید در دنیای نو چه ویژگی هایی داشته باشند و قرار نیست ما بیکار شویم. به قول مارکُنی همان تاثیری که تلفن بر تحریریه ها داشت، هوش مصنوعی هم چنین تاثیراتی خواهد داشت. ما با هوش مصنوعی، لحظه به لحظه از وضعیت آب و هوایی خبر دار می شویم و پشت ماشین های خودران می نشینیم و از هوش مصنوعی برای ویراستاری مطالب مان بسیار استفاده می کنیم. همچنین هوش مصنوعی در کار خلاصه سازی مطالب می تواند بسیار کمک کننده باشد که به صورت رسمی یا غیر رسمی بنویسیم.
این دکترای ارتباطات با اشاره بر حاکم شدن سبک های جدید خبر نویسی در تحریریه ها توضیح داد: در مدل های قدیمی خبرنویسی، روزنامه نگاران مشغول جمع آوری اطلاعات می شدند و بعد اطلاعات را بسته بندی و توزیع می کردند. این سبک بسیار خطی و ساختار مند و منابع محدود و سرعت اطلاعات پایین بود و در لحظه از مخاطبان بازخورد نمی گرفتیم. اما با ورود هوش مصنوعی به تحریریه ها، شمِ روزنامه نگاری در کنار هوش ماشین قرار می گیرد و تشریک مساعیِ، ماشین انسانی یک ترکیب شهودی با هوش رایانه ای درست می کند.
او ادامه داد: هوش مصنوعی به یک خبرگزاری بین المللی کمک می کند اخبار را از همه جا رصد کند و حتی یک نقطه دور افتاده اخبارش را بااهمیت و با ارزش نشان می دهد. هوش مصنوعی، الگو ها را شناسایی و اخبار را ترجمه می کند و دسترسی ما را به منابع خارجی بسیار تسهیل می کند. دانستن زبان های دیگر از دیگر مزایای هوش مصنوعی است. به تدریج خبرگزاری ها از فناوری هوش مصنوعی استفاده می کنند. مثل در رویترز که اخبار را غربال می کند یا مثلا Ap که با کمک هوش مصنوعی برای تولید مطالب خبری از داده ها بهره می گیرد.
شاکر با اشاره به تاثیرات هوش مصنوعی در گرفتن بازخورد آنی از مخاطب گفت: سالهاست به عنوان روزنامه نگار وقتی مطلبی را می نویسیم، گویی برای مخاطب خیالی خود آن را تهیه می کنیم، چون نمی توانیم در لحظه با مخاطب در ارتباط باشیم. اما امروزه این وضعیت متفاوت شده است و ما در لحظه از مخاطب واکنش می گیریم. هوش مصنوعی پدیده وحشتناکی نیست به شرط اینکه آن را بشناسیم.
در ادامه مولایی با اشاره به دلایل اهمیت هوش مصنوعی بیان کرد: چرا امروزه هوش مصنوعی آنقدر مهم شده و حتی گاهی از آن احساس خطر می کنند؟ چون هوش مصنوعی از طریق یادگیری ماشین، زمانی توانست تا این حد قدرتمند شود که داده های بسیار کلانی را در اختیار داشت و توانست از آنها یاد بگیرد. مثلا دلیل موفقیت چت جی بی تی این بود که به مدت طولانی داده های اینترنت را دریافت می کند و از آن یادگرفته است، با توان پردازش بسیار بیشتر از ذهن انسان.
این پژوهشگر با اشاره به جدید بودن پدیده هوش مصنوعی برای رسانه های بزرگ دنیا و استفاده بسیار محدود آنها از این فناوری گفت: در همین مدت کوتاه در رسانه ها دائما با ابزارهای هوش مصنوعی آشنا شدید. مثلا توانایی و قابلیت صدا به متن ویدئو و برعکس …ابزارهایی که می توانند در روزنامه نگاری بسیار کمک کننده باشند.
مولایی با اشاره به نتایج یک گزارش به مزایا و کمک های هوش مصنوعی در تحریریه ها پرداخت و توضیح داد تعداد سازمان های رسانه ای که استراتژی هوش مصنوعی دارند زیاد نیست و تا چند سال پیش یک سوم بودند و این نشان دهنده این است که آمادگی فراگیری برای هوش مصنوعی حتی در سطح جهانی وجود ندارد.
او با اشاره به مهم ترین چالش های هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: منابع مالی کم، سرمایه گذاری محدود، نگاه های بدبینانه که همیشه وجود داشته و هراسی که هست برای بیکار شدن افراد و….از مهم ترین چالش های این حوزه است.
او ادامه داد: انتظارتی وجود دارد مبنی بر اینکه هوش مصنوعی چطور اتاق خبر را دگرگون می کند؟ و این انتظار از تولید و توزیع گرفته تا بحث اخبار جعلی و دیپ فیک را شامل می شود. به همان نسبت که هوش مصنوعی به تولید محتوای جعلی کمک کرده، می تواند به شناسایی و مقابله با اخبار جعلی هم کمک کننده باشد و این گزینه می تواند برای اهالی رسانه بسیار کمک کننده باشد. شناسایی روندها، مدیریت کامنت، پردازش خبر و تولید گرافیک از دیگر مزایای هوش مصنوعی است. متاسفانه در سال های اخیر این سوال که آیا هوش مصنوعی می خواهد جای خبرنگاران را بگیرد به حدی به یک موضوع فراگیر تبدیل شده که همه مشاغل و مردم نسبت به آن احساس نگرانی می کنند.
او با توضیح درباره چند دیدگاه درباره روزنامه نگاری و استفاده از فناوری بیان کرد: در این سال ها یک سری اصطلاحات مورد توجه قرار گرفته و مبنی بر است که هوش مصنوعی در حوزه روزنامه نگاری موفق عمل می کند. یک سری از این اصطلاحات روزنامه نگاری اتوماتیک، دیگری روزنامه نگاری الگوریتمی، روزنامه نگاری رایانشی و روزنامه نگاری رباتی است. به نظر می رسد نگاهی که پشت طرح این واژه هاست گویا قرار است روزنامه نگاری به شکل رباتیک انجام شود و افراد دیگر کاره ای نیستند.
او ادامه داد: augmentation journalism -روزنامه نگاری تقویت شده- نگاه متفاوتی دارد و می گوید هوش مصنوعی و ابزارهایش به ما کمک می کنند که روزنامه نگاری را بهتر انجام دهیم نه اینکه قرار باشد جایگزین ما باشند. به خاطر همین اگر چنین نگاهی داشته باشیم کارکرد هوش مصنوعی متفاوت خواهد بود.
مولایی به این مسئله پرداخت که باید در سازمان های خبری چه اقداماتی در رابطه با هوش مصنوعی انجام داد و گفت: یکی از جاهایی که باید به آن دقت کرد بحث سواد هوش مصنوعی است و این مسئله در چند سال اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. به عقیده من چیزی که امروز در رسانه به آن نیاز داریم افزایش سوادمان درباره هوش مصنوعی است. این سواد می تواند در دو سطح باشد. اول؛ افزایش فهم ما از عملکرد هوش مصنوعی دوم؛ جنبه کاربردی آن یعنی چگونه از ابزارها کمک بگیریم تا فرایندهای کار روزنامه نگاری را بهتر انجام دهیم.
او در ادامه به بیان نکاتی درباره نحوه گام برداشتن رسانه ها به سمت داشتن استراتژی سازمانی پرداخت و گفت: می توان گفت که سطح سازمانی آن، به این می پردازد که سازمان های ما چگونه استراتژی رسانه ای داشته باشند. بخشی از استراتژی هم می تواند به افزایش سواد هوش مصنوعی کارکنان باشد.
علی شاکر در ادامه گفت: بیایید به صورت عملی سایت Theb.ai را امتحان کنیم. ابتدا سایت وارد شوید و بر روی گزینه try for free کلید کنید و شروع به چت کردن با برنامه شوید. می توانید تاریخچه ای از موضوع را از او بپرسید و بگویید که خلاصه ای از تمام کتاب های دنیا درباره این مسئله را برایتان پیدا کند.
او با اشاره به پرسش دکتر مولایی از هوش مصنوعی درباره شکل اتاق خبر در سال ۲۰۵۰ گفت: دکتر مولایی از هوش مصنوعی درباره شکل اتاق خبر در سال ۲۰۵۰ پرسید و پاسخ آن را قبول نکرد. طبیعتا دلیل به این برمی گردد که هوش مصنوعی فاقد شعور است. به عبارتی هوش مصنوعی براساس آنچه امروز هست می تواند آینده را به نوعی ببیند، یعنی همان کاری که ما در مغزمان می کنیم.
شاکر ادامه داد: در سال ۲۰۱۱ فردی در سانفرانسیسکو اعلام کرد که به اثری از باخ دست یافته و کسی آن را نشنیده است و این باعث تعجب باخ شناسان شده بود. وقتی توانستند به هوش مصنوعی یاد دهند تا شبیه باخ آهنگ سازی کند در فاصله ۲۴ ساعت ۱۵۰۰ کرال ساخت که باخ در طول عمرش آنقدر کرال نساخته بود. این نشان می دهد که هوش مصنوعی تا جایی که باخ ساخته، قدم بر می دارد ولی نوآوری و شعور ندارد.
شاکر تاکید کرد: بهتر است که با هوش مصنوعی به زبان فارسی چت نکنید چون دسترسی اش به منابع انگلیسی خیلی بیشتر است و زبان فارسی پشتوانه کمتری در جهان دارد.
شاکر با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در عرصه علمی گفت: هوش مصنوعی براساس داده های امروز، آینده را پیش بینی می کند و این در عرصه علمی به شدت کاربرد دارد و کاملا شبیه به یک استاد راهنما عمل می کند. حتی می توان از هوش مصنوعی برای سوالات پزشکی خود استفاده کنیم. هوش مصنوعی در کنار وجوه منفی، وجوه مثبت هم دارد.
شاکر یاداور شد: بعد از اختراع ماشین بخار روایت بیکاری نیروی انسانی به شدت در جهان جا افتاد ولی چنین اتفاقی نیفتاد. اگر نتوانیم سواد هوش مصنوعیمان را بالا ببریم تبدیل به موجودات بی مصرف می شویم.
او در ادامه با اشاره به وجود شکاف هوش مصنوعی گفت: این شکاف وجود دارد و عدم دسترسی عده ای به این ابزار نشان دهنده شکاف است.
شاکر گفت: می توان از هوش مصنوعی درباره خرید بیت کوین سوال پرسید ولی نکته بسیار مهم این است که قرار نیست پاسخ درست را به شما بگوید. چون در این عرصه کسانی که تعیین می کنند من این سهام بورس ایران را بخرم یا نخرم، تاثیرگذارند و آن ها سیگنال خریدن یا نخریدن را می دهند و هوش مصنوعی به سیگنال آن ها نگاه می کند. علاوه بر آن وقتی همه می خرند ما باید خارج شویم و وقتی همه می فروشند ما باید وارد شویم. به عبارتی قرار نیست ما جان و زندگیمان را تقدیم به هوش مصنوعی کنیم.
مولایی هم در ادامه گفت: این شکاف در چند سطح وجود دارد و تشدید خواهد شد. به عنوان مثال نگرانی ما در ایران این است که به دلایل مختلف مثل؛ تحریم، فیلترینگ، اقتصادی و… نتوانیم با روند جهانی همراه شویم. در همین تهران هم با توجه به دانش قبلی طرف، قدرت خرید او و…. این شکاف دیده می شود.
شاکر در ادامه از منظر هایدگری به موضوع زمان و هوش مصنوعی پرداخت وگفت: زمان پدیده ای نسبی و امری است که موجود زنده آن را درک می کند. ۷ روز، ۲۴ ساعت و ۳۶۵ روز امور قرادادی جهان هستند. اگر صد سال از عمر من بگذر، چندسال از عمر هوش مصنوعی می گذرد؟ هیچ. فرض کنیم هوش مصنوعی بدجنس شود و کلر آب یک شهر را طی ۵۰ سال به میزانی تغییر دهد که مردم سرطان بگیرند و بمیرند. این برای ما ۵۰ سال گذشته نه او. پس اگر بخواهد بدجنس باشد، بشر را بیچاره می کند. پس ما باید به او یاد دهیم که بد نباشد.
شاکر در ادامه به دلیل رایگان بودن هوش مصنوعی پرداخت و گفت: چون ما به او اطلاعات و داده می دهیم و این خیلی ارزشمندتر است. ما باید سوادمان از هوش مصنوعی را بالا ببریم.
مولایی توضیح داد: منظور از سواد هوش مصنوعی آن چیزی است که هر فردی در جایگاه اجتماعی و شغلی اش بداند هوش مصنوعی چه کارهایی می تواند انجام دهد، چه ابزارهایی مرتبط با حرفه خودش وجود دارد، آن ها را یاد بگیرد و موقعیت شغلی خود را ارتقا دهد.
شاکر با اشاره به نحوه هدایت بشر توسط هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی معمولا داده های مورد علاقه شما را برایتان می فرستد، شما هم نمی توانید به علاقمندهای خود بی توجه باشید. اتفاقی که برای روزنامه نگاران میفتد، این است که باید کار با ابزارهای جدید را یاد بگیرند. چون گزارش های میدانی همچنان معنی دارند. مگر اینکه روزی فرابرسد در تمام نقاط جهان حسگرهای IOT را پخش کنیم و هرجایی که ما می گوییم بتواند ببیند و میدان گزارش را برایمان به تصویر بکشد. ولی امروزه اینگونه نیست و همچنان می توان بر گربه هوش مصنوعی سوار شویم با این شرط که با آن وارد تعامل شویم./ شفقنا
