کارشناس ارشد خاک شناسی و رئیس اداره برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: میزان فرسایش خاک در کشور ۱۶ تا ۲۵ تن در هکتار و در همدان ۱۲ تا ۱۵ تن در هکتار است.
حمیدرضا سمائی روز دوشنبه به مناسبت فرا رسیدن ۱۴ آذر روز جهانی خاک، اظهار داشت: عوامل موثر در تشدید فرسایش خاک در حوزه های آبخیز همدان را می‌توان قطع بی رویه درختان، چرای بیش از حد در مراتع ، تخریب پوشش گیاهی، نبود تعادل بین دام و مرتع، استفاده نکردن از زمین ها متناسب با استعداد اراضی، تبدیل اراضی مرتعی به دیم کم بازده، جاده سازی بدون در نظر گرفتن اصول فرسایش، برداشت بی رویه از معادن و شخم موازی شیب است.
وی افزود: افزایش پوشش گیاهی به عنوان محافظی برای جلوگیری از ضربه قطرات باران همچنین افزایش مواد آلی خاک به منظور افزایش چسبندگی خاکدانه ها و جلوگیری از تخریب آنها از مهمترین اقدامات برای جلوگیری و کنترل فرسایش خاک به شمار می رود.
کارشناس ارشد خاک شناسی اضافه کرد: این کار توسط عملیات بیولوژیکی آبخیزداری انجام می شود و در مواردی که تخریب شدیدتر است انجام عملیات مکانیکی برای اصلاح آبراهه ها، کنترل فرسایش، مهار و نفوذ سیلاب‌ها به سفره های آب زیرزمینی اجتناب ناپذیر است.
سمائی با بیان اینکه بیایانی شدن اراضی و دشت ها از دیگر پدیده های پیش روی استان است گفت: مدیریت نامناسب اراضی فاریاب از جمله کیفیت نامناسب، نفوذپذیری آهسته خاک، وجود لایه‌های رُسی عمقی و آبیاری با آب شور سهم به سزایی در شور شدن خاک اراضی دشت های همدان داشته است.
رئیس اداره برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان ادامه داد: همچنین به علت کمبود آب و کاهش نزولات، امکان آبشویی نبوده و املاح محلول آب در لایه‌های خاک مستقر شده‌اند همچنین افت شدید کمی و کیفی آب های زیرزمینی در فرسایش خاک تاثیر داشته است.
سمائی بهره برداری بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی را از دیگر علل فرسایش خاک دانست و افزود: این امر سبب خشک شدن چاه ها و رها شدن اراضی توسط کشاورزان، کاهش نفوذ پذیری خاک و تجمع آب حاصل از سیلاب‌ها، تجمع املاح به دلیل تبخیر از سطح خاک شده است.
وی بیان کرد: خاک ارزشمند کشاورزی به عنوان منشا تولید گیاهان و مواد غذایی باید حفظ و از نظر مواد آلی تقویت شود همچنین از کارهای مخرب همچون تخریب اراضی و آتش زدن بقایای محصولات گیاهی پرهیز کرد.
رئیس اداره برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان ادامه داد: باید با برگرداندن بقایای گیاهی به خاک، مواد آلی آن را تقویت و این منبع خدادادی را برای تامین غذای خود و نسل های آینده حفظ کرد.
سمائی گفت: خاک بستری برای حفظ پوشش گیاهی و تامین امنیت غذایی است که علاوه بر حفظ پوشش گیاهی و تامین امنیت غذایی توانایی ذخیره آب درون خود و جلوگیری از وقوع سیلاب را دارد.
وی اضافه کرد: خاک سبب می‌شود که بارش‌های رگباری مناطق مختلف کشور به سرعت تبدیل به سیل نشده و از دسترس خارج نشود همچنین غنی بودن خاک امکان نفوذ و جذب آب را بیشتر می کند.
این کارشناس ارشد خاک شناسی بیان کرد: با توجه به اقلیم کشور ایران که در اکثر نقاط به صورت خشک و نیمه خشک است تغییرات آب و هوایی و کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر بر پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌های غرب کشور و فرسایش خاک تأثیرات تشدید کننده‌ای داشته است.
سمائی ادامه داد: بنابراین از سال‌های گذشته مراتع به منظور تولید غذا بیش از اندازه مورد تعرض و استفاده قرار گرفته به گونه ای که تعداد دامی که از مراتع تغذیه می کنند چند برابر ظرفیت آنهاست این نابرابری بین ظرفیت چرا و تعداد دام، موجب از بین رفتن پوشش گیاهی خاک و به تبع آن تخریب خاک شده است.
رئیس اداره برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: تداوم این وضعیت موجب شده که با اولین بارش، سیل‌های ویرانگری به وجود آید که سال‌هاست شاهد بروز این قبیل باران های سیل آسا هستیم.
سمائی تاکید کرد: بروز سیلاب مواد معدنی و آلی برای رشد گیاه را شسته و با خود به دیگر محل ها حمل می کند و این کار علاوه بر از دسترس خارج کردن خاک با ارزش سبب رسوب این خاک در کانال‌ها و پشت سدها شده و عمر مفید این سازه ها را نیز کاهش می دهد.
این کارشناس ارشد خاک شناسی تاکید کرد: زمان لازم برای تشکیل هر سانتیمتر خاک در اقلیم های مختلف با توجه به میزان رطوبت متفاوت است و برای تشکیل هـر سانتیمتر خـاک در ایـران ۷۰۰ تـا یک هزار سال زمان نیاز اسـت کـه ۲ برابر میانگین جهانی اسـت./ایرنا
