نوبل شیمی ۲۰۲۰ به توسعه دهندگان “قیچی ژنتیکی” رسید

به گزارش روزانه نیوز، جایزه نوبل رشته شیمی در سال ۲۰۲۰ به طور مشترک به “امانوئل شارپنتیر”و “جنیفر ای دودنا”  برای توسعه روشی برای ویرایش ژنوم(قیچی ژنتیکی کریسپر/cas۹) تعلق گرفت.

امانوئل شارپنتیر و جنیفر دودنا دو بانوی برنده نوبل رشته شیمی در سال ۲۰۲۰، یکی از تیزترین ابزار ویرایش ژن را کشف کرده‌اند که یک قیچی ژنتیکی “کریسپر/کَس۹”(CRISPR/Cas۹) است.
محققان با استفاده از این ابزار می‌توانند دی.ان.ای حیوانات، گیاهان و ریزموجودات یا میکروارگانیسم ها را با دقت بسیار بالایی تغییر دهند.

قیچی ژنتیکی “کریسپر/cas۹” انقلابی در علوم زندگی مولکولی ایجاد کرده است. این ابزار، فرصت های جدیدی برای اصلاح نباتات به ارمغان آورده است، به درمان های نوآورانه سرطان کمک می کند و ممکن است رویای درمان بیماریهای ارثی را به واقعیت تبدیل کند.

هنگامی که “امانوئل شارپنتیر” و “جنیفر دودنا” برندگان جایزه نوبل شیمی امسال، سیستم ایمنی باکتری “استرپتوکوک”(Streptococcus) را بررسی کردند، یک ابزار مولکولی را کشف کردند که می تواند برای ایجاد برش های دقیق در مواد ژنتیکی مورد استفاده قرار گیرد و بازنویسی کد حیات را به راحتی امکانپذیر می کند.

“امانوئل شارپنتیر”(Emmanuelle Charpentier) برنده نوبل شیمی ۲۰۲۰ در سال ۱۹۶۸ در فرانسه متولد شده است. وی مدیر واحد علوم عوامل بیماری زا در موسسه “مکس پلانک” در برلین آلمان است.

قیچی های ژنتیکی “کریسپر/cas۹” در شکل طبیعی خود، دی.ان.ای را از ویروسها تشخیص می دهند، اما “امانوئل شارپنتیر” و “جنیفر دودنا” ثابت کردند که می توان آنها را کنترل کرد، به طوری که بتوانند هر مولکول دی.ان.ای را در یک مکان از پیش تعیین شده برش دهند.

“جنیفر ای دودنا”(Jennifer A. Doudna) دیگر برنده نوبل شیمی ۲۰۲۰ نیز در سال ۱۹۶۴ در واشنگتن دی سی آمریکا متولد شده است. وی استاد دانشگاه “کالیفرنیا برکلی”(UCBerkeley) در ایالات متحده و محقق موسسه “HHMINEWS” است.

تاکنون هفت زن برنده جایزه نوبل شیمی شده اند

از سال ۱۹۰۱ تا کنون ۱۱۲ جایزه نوبل شیمی اهدا شده و تنها ۸ سال این جایزه اهدا نشده است: سال های ۱۹۱۶، ۱۹۱۷، ۱۹۱۹، ۱۹۲۴، ۱۹۳۳، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲.
از میان ۱۸۵ نفری که تاکنون جایزه نوبل شیمی را دریافت کرده اند، ۷ نفر از آنها زن هستند و دو نفر از این هفت زن، یعنی “ماری کوری” و “دوروتی کروفوت هاجکین” به تنهایی برنده جایزه نوبل شیمی شده اند.
نام و سال هایی که این ۷ زن برنده نوبل شیمی شده اند، به شرح زیر است:
سال ۱۹۱۱ – “ماری کوری”(Marie Curie) که جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۳ را نیز دریافت کرد.
سال ۱۹۳۵ – “ایرنه جولیوت کوری”(Irène Joliot-Curie) دختر ماری کوری و همسر “فردریک جولیوت”
سال ۱۹۶۴ – “دوروتی کروفوت هاجکین”(Dorothy Crowfoot Hodgkin)
سال ۲۰۰۹ – “آدا یونات”(Ada Yonath)
سال ۲۰۱۸ – “فرانسیس اچ آرنولد”(Frances H. Arnold)
و امسال یعنی سال ۲۰۲۰ – “امانوئل شارپنتیر”(Emmanuelle Charpentier) و “جنیفر ای دودنا”(Jennifer A. Doudna)
گفتنی است که از مجموع ۱۱۲ نوبل شیمی که تاکنون اهدا شده است، ۶۳ نوبل شیمی به صورت انفرادی اهدا شده است و یک نفر به نام “فردریک سنگر”(Frederick Sanger) دو بار در سالهای ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰ نوبل شیمی را دریافت کرده است.

جوان ترین نوبلیست شیمی تاکنون با ۳۵ سال سن، “فردریک جولیوت” بوده که در سال ۱۹۳۵ جایزه نوبل دریافت کرد و “جان بی گودیناف” نیز با ۹۷ سال سن پیرترین برنده جایزه نوبل شیمی تاکنون بوده است که در سال ۲۰۱۹ موفق به کسب آن شد./ایسنا